HIPOKALIEMIA
160mmol/L w komórce
3,6-5,3 mmol/L w osoczu
Przyczyny:
1. Zasadowica (jeśli hipokaliemia nie jest spowodowana zaburzeniami kwasowo-zasadowymi to może towarzyszyć jej kwasica)
2. Czynność nerek:
- początkowa niewydolność nerek - zwiększone wydalanie K - hipokaliemia - liczba czynnych nefronów ~ 10%, wydalanie moczu <500 ml/24h, przesączanie kłębuszkowe (GFR) < 15 ml/min - hiperkaliemia - hamowanie ATPazy - przemieszczanie K poza komórkę
- zapalenie nerek - hipokaliemia - zwyrodnienie wodniczkowe - wielomocz - zmniejszenie wydalania K z moczem
- alkalizacja moczu, diuretyki
3. Głodówka, anoreksja, biegunki, wymioty
4. Hormony, leki:
- Zespół Cushinga, hiperaldosteronizm (aldosteron stymuluje wydalanie potasu)
- Insulina - przesuwa K do komórek wraz z wodą - obrzęki
- Kortyzol, Prostaglandny, Kortykosteroidy, Leki przeczyszczające - wydalanie K z moczem
- leki moczopędne (diuretyki tiazydowe, tiazydopochodne, pętlowe, diuramid), aminoglikozydy, zioła chińskie - wydalanie K z moczem
- beta-agoniści (salbutamol), izoprenalina, inhibitory fosfodiesterazy (sildenafil) - przesuwanie K do komórki
Hipokaliemia rzekoma:
- 20 min po podaniu insuliny, leków beta-adrenergicznych, witaminy B12, zatrucie solami baru, leczenie ostrych nowotworów
- utrata przez nerki, przewód pokarmowy i równowagę kwasowo-zasadową
Rozpoznanie:
- wielomocz, zatrzymanie moczu, obrzęki hipotensja
- hyperpolaryzacja - zmniejszenie pobudliwości
- apatia, senność, brak koncentracji, pobudzenie/osłabienie
- adynamia, niedowład
- nadmierne pragnienie, wzdęcia, zaparcia (<3,5)
- nietolerancja zimna, upośledzenie smaku
- porażenie mięśni (nawet mm. oddechowych) <2,5)
- tachykardia, A-V II stopnia, SVT, VT, Torsades de Pointes, ekstraasystolia, nagła śmierć sercowa (<2,5)
- skrócone i obniżone ST, spłaszczone i odwrócone T, pojawia się i powiększ U
- nasila toksyczność digoksyny, glikozydy nasercowe hamują pompę sodowo-potasową
Leczenie:
1.
Magnez 2 g w 10 min przy TdP
w 1-2 min w ciężkiej hipomagnezemii (<0,6 mmol/L)
w 250 ml 0,9% NaCl w 10-20 min przy zatruciu glikozydami
Przeciwwskazania: miastenia, upośledzenie nerek
2.
PWE lub mleczan Ringera
3.
Chlorek potasu (w zasadowica), węglan, cytrynian, octan potasu (w kwasicy)
20 mmol/h w stężeniu < 40 mmol/L
zagrożenie NZK - 2 mmol/min przez 10 min, potem 10 mmol/5-10 min
rozpuścić w 50-100 ml 0,9% NaCl
dzieci: powolny wlew pod kontrolą EKG 0,5 mmol/kg/h KCl max 2-3 mmol/kg
HIPERKALIEMIA
Przyczyny:
1. Kwasica: spadek pH o 0,1 powoduje wzrost stężenia potasu w osoczu o 0,1-1,2 mmol/L
2. Czynność nerek: chorobom nerek i mocznicy niemal z reguły towarzyszy wzrost ciśnienia i kwasica
3. Rozpad komórek: oparzenia, zmiażdżenia, zanik wątroby, zapalenie trzustki, rozpad białek lub glikogenu, aktywność fizyczna
4. Hormony i leki:
- Choroba Addisona
- glukoza przesuwa potas do osocza
- wlew potasu
- NLPZ: hamują produkcje prostaglandyny i uszkadzają nerki
- diuretyki oszczędzające potas (trimetoprim, mannitol, 5% glukoza)
- leki przeciw nowotworowe na białaczkę
- beta-bloker, alfa-agoniści
- inhibitory RAA (inhibitory konwertazy angiotensyny - captopril, antagoniści receptora angiotensyny - walsartan) - hamują aldosteron
Hiperkaliemia rzekoma:
- białaczka
- trombocytoza
- transfuzja krwi konserwowanej
Rozpoznanie:
- wielomocz, hipertensja, hiperglikemia, hipotonia
- potencjał coraz mniej ujemny - zwiększa się pobudliwość - przekroczenie wartości progowej - komórka zupełnie nie pobudliwa
- apatia, splątanie, osłabienie
- adynamia, drgawki, wiotkie porażenie mięśni (nawet oddechowych)
- szara skóra, metaliczny posmak
- bradykardia, pobudzenia dodatkowe (7,5 mmol)
- VF - asystolia (9 mmol)
- blok A-V I lub /II stopnia, VT
- szerokie i spłaszczone P, poszerzone QRSy, skrócenie i obniżenie/ uniesienie ST, sinusoidalne ST, szeroki, wysoki, spiczasty T większy od R w minimum 2 odprowadzeniach
Zaburzenia elektrolitowe należy podejrzewać u każdego pacjenta z niewydolnością nerek, oparzeniami, cukrzycą i niewydolnością krążenia
Leczenie:
1. Oceń ABCDE
2. 12 odprowadzeniowe EKG, monitor, jonogram
3. Wyklucz rzekomą hiperkaliemię
Łagodna 5,5-5,9 mmol/L
- usunięcie z organizmu poprzez żywice jonowymienne: Calcium Resonium 15 g 4x dziennie doustnie, 30 g 2x dziennie doodbytniczo
- monitoruj stężenie potasu i glukozy
- rozważ przyczynę i zapobiegaj nawrotom
Umiarkowana 6-6,4 mmol/L i Ciężka > 6,4 mmol//L
- Leczenie ratunkowe + pomoc specjalisty
Zmiany w EKG: spiczaste , spłaszczone/nieobecne P,
szerokie QRSy sinusoida, bradykardia, VT?
Tak Nie
Chroń serce:
Wapń: i.v. 10 ml 10% chlorku wapnia
lub 30 ml 10% glukonianu wapnia
w ciągu 5-10 min, nie przy glikozydach
- powtórz EKG
- rozważ powtórzenie dawki po 5 min
Przesunięcie K do komórki:
- 25g glukozy (50 ml 50%, 125 ml 20%) + 10 jednostek krótkodziałającej insulicy w 15 min i.v. [ryzyko hiperglikemii]
- Salbutamol 10-20 mg w nebulizacji
- Wodorowęglan sodu 8,4% 50 mmol w 30 min, po NZK w szybkim bolusie, powoduje kwasice wewnątrzkomórkową, obciąża krążenie sodem, utrudnia wymianę gazową, powoduje martwice, z solami wapnia wytrąca węglan
Usunięcie K z organizmu:
-Dializa
- Furosemid 0,5-1 mg/kg m.c./24h (jednokrotnie 20 mg)
Monitoruj stężenie potasu i glukozy
Rozważ przyczynę hiperkaliemii i zapobiegaj nawrotom
W ZK podaj wapń, wodorowęglan, insulinę +glukozę, podłącz dializę (w NZK wszystko szybko)
Monoterapia Salbutamolem jest mało skuteczna
